จังหวัดบุรีรัมย์ ได้ชื่อว่าเป็น “เมืองปราสาทหิน ถิ่นภูเขาไฟ ศูนย์รวมแหล่งอารยธรรมขอมโบราณบนดินแดนแห่งลำนำและตำนาน” ในพื้นที่เขตอีสานตอนล่าง ที่มีประวัติศาสตร์อันยาวนาน และยังคงร่องรอยของมรดกทางวัฒนธรรมชิ้นเอกของโลก ซึ่งมีความงดงามในด้านสถาปัตยกรรมอันล้ำค่า สร้างจินตนาการย้อนรอยกลับไปอดีตในสมัยพันกว่าปีได้เป็นอย่างดี สถนที่แห่งนี้คือ “ปราสาทหินพนมรุ้ง”
ปราสาทหินพนมรุ้ง เป็นปราสาทหินทราย ที่มีการวางผังอย่างมีระเบียบ
โดยสร้างเทวาลัยบนเนินเขา ตั้งอยู่ที่บ้านตาเป็ก ตำบลตาเป็ก
อำเภอเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดบุรีรัมย์ อยู่ห่างจากตัวเมืองบุรีรัมย์
ประมาณ 77 กิโลเมตร เป็นศาสนสถานที่สำคัญสมัยลพบุรี ที่มีอายุประมาณพันปี
ตั้งอยู่บนยอดเขาสูง 1,320 ฟุต จากระดับน้ำทะเล
กรมศิลปากรได้ประกาศขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถานแห่งชาติแล้ว
นักโบราณคดีเชื่อว่า “มหาเทวาลัยพนมรุ้ง” สร้างขึ้นเมื่อพุทธศตวรรษที่ 15 –
18 โดยมหาฤาษีนเรนทราทิตย์ ซึ่งเป็นญาติของพระเจ้าสุริยวรมันที่ 2 แห่งขอม
ต่อมาเกิดการแก่งแย่งเพื่อสืบราชสันตติวงศ์
นเรนทราทิตย์ได้เสด็จหนีออกไปบำเพ็ญพรตภาวนา เพราะเบื่อการแย่งชิงอำนาจ
และได้เดินทางไปพบถ้ำบนเขาพนมรุ้งในที่สุด